Οι καρυστινές κολώνες

Οι κολώνες απο τα ρωμαϊκά λατομεία της Καρύστου.

Τα μαρμαρορυχεία  της Καρυστίας κατά την ρωμαϊκή εποχή, ανήκαν στην αυτοκρατορική περιουσία από το 17 έως το 206 μ.Χ. και λειτούργησαν για μια μακριά περίοδο.

Ο μεγαλύτερος όγκος καρυστινών μαρμάρων εξήχθη με την μορφή μονόλιθων κιόνων μεγάλων διαστάσεων. Μεταφέρθηκαν παντού, κυρίως όμως στην Ρώμη όπου χρησιμοποιήθηκαν σε πλήθος μνημείων, όπως στην BASILICA EMILIA, στο DOMUS AUGUSTANA, στο ναό του Αντωνίνου και της Φαουστίνας, σε δημόσια κτίρια, στις αυτοκρατορικές αγορές, στην έπαυλη των Γαρδιανών αυτοκρατόρων, στην οικία του Μαμούρα και άλλων στην εποχή του Καίσαρα.

Η δραστηριότητα των καρυστινών λατομείων μπορεί να σκιαγραφηθεί ακολουθώντας την «οικοδομική δραστηριότητα» της εποχής. Η παλαιότερη χρήση του μαρμάρου στην Ρώμη έγινε το 197 π.Χ. όταν χτίστηκε η Αιμίλια Βασιλική. Οι Βασιλικές ήταν δημόσια κτίρια χρησιμοποιούμενα για δικαστήρια και δημόσιες συναλλαγές. Ακολουθεί η VILLA MAMURANA που κτίστηκε περί το 50 π.Χ. Ο Μαμούρα είναι ο πρώτος που έκτισε ιδιωτικό οίκημα και χρησιμοποίησε καρυστινές κολώνες σε μεγάλες ποσότητες. Δημιουργήθηκε έτσι μια μόδα που «επέβαλε» την χρήση των πράσινων μαρμάρων στα παλάτια και τις βίλλες των πλουσίων ρωμαίων, με αποτέλεσμα τα λατομεία να αρχίσουν να λειτουργούν πυρετωδώς.

Μετά, έχουμε το DOMUS AUGUSTANA, τον Οίκο του Αυγούστου. Ο Οκταβιανός πήρε τον τίτλο του Αύγουστου το 27 π.Χ.  Οι παραγγελίες/αγορές των αυτοκρατόρων ήταν συνεχείς και πολλές. Το 17 μ.Χ., μαζί με άλλα δημόσια κτίρια, τα καρυστινά λατομεία ανακηρύχτηκαν, αυτοκρατορικά. Στο ναό του Αντωνίου και της Φαουστίνας που χτίστηκε το 141 μ.Χ. χρησιμοποιήθηκαν 60 κολώνες. Οι Γορδιανοί Αυτοκράτορες που η κυριαρχία τους κράτησε από το 159 μέχρι το 244 μ.Χ. διακόσμησαν την βίλλα τους με 200 καρυστινές κολώνες. Δεν είναι γνωστό αν προ της ρωμαϊκής κατοχής τα καρυστινά λατομεία ανήκαν σε ιδιώτες ή στην τοπική αυτοδιοίκηση. Φαίνεται όμως ότι μετά την κατάληψη των Ρωμαίων, τα λατομεία περιήλθαν στο κυρίαρχο Κράτος.

Με την ανακήρυξή τους ως αυτοκρατορικά το 17 μ.Χ. σίγουρα περιήλθαν στην δημόσια περιουσία και μάλιστα στην περιουσία του Αυγούστου. Σε μια αναθηματική στήλη που σώζεται σήμερα, αναφέρεται ένας απελευθερωθείς δούλος που ορίστηκε ως DISPENSATOR AUGUSTI (Οικονόμος του Αυγούστου) την εποχή εκείνη. Δηλαδή, ορίστηκε ως διαχειριστής της αυτοκρατορικής περιουσίας στην περιοχή, που δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από τα λατομεία.

Ο αυτοκράτορας Σέβηρος (193-211) ακύρωσε όλα τα προγράμματα για καλλιτεχνικά έργα όχι μόνο κάτω από την πίεση των εξεγέρσεων των γερμανικών λαών, αλλά και της γενικότερης αναρχίας και οικονομικής δυσπραγίας. Έτσι, το 206 μ.Χ. αποχαρακτηρίστηκαν τα λατομεία από αυτοκρατορικά και πιθανά ακυρώθηκαν οι παραγγελίες του δημοσίου.

Πάνω από 50 κολώνες εγκαταλείφθηκαν στην περιοχή μας και το πιθανότερο είναι ότι έγινε απότομη παύση της λειτουργίας των λατομείων. Πιθανολογείται ότι μια ήπια και περιορισμένη εξόρυξη έγινε αργότερα για την απόκτηση υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στους βυζαντινούς ναούς.

Πηγή: Το βιβλίο του Σταμάτη Παπαμιχαήλ «ΜΕΤΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΑΡΥΣΤΟΣ» Κάρυστος 2002